Soms wil ik behalve een beetje lollig en creatief, ook nog informatief zijn. Voor de bezoekers van mijn blog die speciaal voor klei en boetseren komen heb ik mijn collega Reitse weer ingeschakeld. Hij vertelt jullie het één en ander over klei.
Klei vroeger en nu
Tegenwoordig wordt de klei in allerlei soorten kant en klaar aangevoerd bij de pottenbakker. Vroeger moesten onze voorvaderen heel wat meer moeite doen om klei te krijgen die geschikt was voor het doel waarvoor men het wilde gebruiken. Op internet zijn nog mooie plaatjes te vinden van karretjes op een smalspoor die ‘ruwe’ klei vervoerden van de vindplaats naar de steenfabriek. Bij de steenfabriek werd de klei in de herfst opgeslagen in een ‘bult’, dit gebeurde in horizontale lagen van de verschillende beschikbare percelen klei.
De kleibult moest ‘overwinteren’ om de nog aanwezige plantenresten te laten rotten en de plasticiteit te verbeteren. Na de winter werd de bult verticaal afgegraven om een kleimengsel te krijgen waarin verschillende kleisoorten in de juiste verhouding aanwezig waren. Stenen werden ‘uit de hand’ gevormd en later met machines (de vormbakpers en de strengpers), elk met hun eigen kenmerk.
Het drogen van de gevormde stenen gebeurde eerst op natuurlijke of half-natuurlijke wijze. Dit gebeurde onder de overkapping boven de oven. Deze overkapping is heel duidelijk te zien op het plaatje van de steenfabriek te Oostrum, bij het artikel Waar komt klei vandaan. Later kwam daarbij de tunneldroging. De gedroogde steen, de zgn. ‘groene steen’ werd vervolgens gebakken. In het begin had men de ‘waal- of veldoven’ waarin gestookt werd. De stenen die het dichtst bij het vuur stonden werden het hardst. Uit deze ovens kwamen dan ook stenen van verschillende kwaliteit. De meest harde stenen vinden we nog bij oudere woningen, onderste ca. 10 lagen (donkere) stenen, het zgn. trasraam. Veel later werd gebruik gemaakt van de tunneloven, waarbij de stenen gereguleerd werden gebakken. De stenen ‘reden’ langzaam door de oven, de temperatuur werd langzaam opgevoerd en aan het eind nam de temperatuur langzaam af.
Reitse, wederom bedankt voor je bijdrage!
Miss Appelig 
Interessant, want ik weet niet zoveel van klei!
Tegenwoordig staan we er niet meer zo bij stil hoe het vroeger ging. We kopen nu van alles in de winkel voorverpakt en al.
Maar in de tijd van opa en oma ging dat toch anders. Een leuk stukje geschiedenis.
Ik leer nog wat op je blog! 🙂
Oeps, sorry dat is natuurlijk niet de bedoeling 😉 Het moet wel leuk blijven!